Een mensenmassa kan plotseling veranderen in chaos zodra kritieke dichtheid is bereikt.

Lopen is meer dan alleen de ene voet voor de ander zetten… 

De bedevaart in Mekka wordt in januari ’06 en j.l. september (’15) opgeschrikt door een ramp. De mensenmassa die zich eerder als een enorme vloeiende stroom voortbeweegt verandert zonder aanwijsbare reden in chaos en onregelmatigheid. Vage redenen veranderen de vloeiende massa in een turbulent patroon wat honderden meters beslaat. Het fenomeen veroorzaakt vele honderden doden. We zien het ook op andere plaatsen gebeuren, zoals de ‘love-parade’ in Duisburg (’10).

In het dagelijks leven vertoont een mensenmassa opmerkelijke capaciteiten zoals bijv. zelfregulering. In de Kalverstraat verplaatsen mensen zich door de geboden ruimte te benutten ten opzichte van tegenliggers om twee stromen te vormen; ieder de helft van de straatbreedte. De menselijke stroom wordt collectief en zonder ingreep van buitenaf gereguleerd.

Welke gedragscodes liggen aan de basis van dit collectieve fenomeen? Zou men in de toekomst verplaatsingen van mensenmassa’s kunnen voorspellen om drama’s te voorkomen?  Om deze vragen te beantwoorden kun je naast empirisch onderzoek (waarbij de aantrekkingskracht van winkels, tegenstroom en obstakels)  gedragsmatige en culturele normen vaststellen. In Frankrijk en Nederland ontwijkt men in 80% de tegenliggers door naar rechts af te buigen, in 70% van de gevallen wanneer samen of in een kleine groep wordt gelopen.

Je kunt je afvragen waar je op let als je in een mensenmassa loopt en hoe je je gedrag aanpast.  Veelal zoek je de ruimte op wanneer het zicht te klein wordt en zorg je voor een veilige marge met je voorgangers. Deze regulering zorgt ervoor dat je als voetganger niet passief bent. Je gedrag wordt je immers niet opgelegd. Je bent in staat het eigen gedrag aan te passen door waarneming, de cultuur en de mensen met wie je bent. Maar zodra de kritieke dichtheid per m2 is bereikt kan dit ook aanleiding zijn voor de angst die paniek en chaos veroorzaakt…

bron: mehdimoussaid.com/publications